Chúng ta vẫn thấy có câu cửa miệng: “thuần phong mỹ tục”. Ở đây chúng ta thấy Lão Tử nói đến “Thuần Phong”, tuy nhiên từ này mang tính triết lý nhân sinh quan sâu sắc. Bậc trị dân giỏi nhất thì dân không biết là có vua, thấp hơn một bực thì dân yêu quí và khen; thấp hơn nữa thì dân sợ; thấp nhất thì bị dân khinh lờn.
Nguyên văn Hán tự
太 上 , 不 知 有 之 ; 其 次 , 親 而 譽 之 ; 其 次 , 畏 之 ; 其 次 , 侮 之 .
信 不 足 焉 , 有 不 信 焉 . 悠 兮 , 其 貴 言 .
功 成 事 遂 , 百 姓 皆 謂 : 我 自 然 .
Dịch Hán Việt
Thái thượng, bất tri hữu chi; kì thứ, thân nhi dự chi; kì thứ, uý chi; kì thứ, vũ chi.
Tín bất túc yên, hữu bất tín yên. Du hề, kì quí ngôn.
Công thành sự toại, bách tính giai vị: ngã tự nhiên.
Dịch nghĩa
Bậc trị dân giỏi nhất thì dân không biết là có vua, thấp hơn một bực thì dân yêu quí và khen; thấp hơn nữa thì dân sợ; thấp nhất thì bị dân khinh lờn.
Vua không đủ thành tín thì dân không tin. Nhàn nhã, ung dung (vì vô vi) mà quí lời nói.
Vua công thành, việc xong rồi mà trăm họ đều bảo: “Tự nhiên mình được vậy”.
Luận giải
Câu đầu, nhiều bản chép là: “Thái thượng, hạ tri hữu chi” nghĩa là “bậc trị dân giỏi nhất thì dân biết là có vua”, nghĩa đó không sâu sắc, không hợp với câu cuối: “bách tính giai vị: Ngã tự nhiên”. Ông vua giỏi thì cứ thuận theo tự nhiên, “cư vô vi nhi sự, hành bất ngôn chi giáo” để cho dân thuận tính mà phát triển, không can thiệp vào việc của dân, nên dân không thấy vua làm gì cả, cơ hồ không có vua.
Đoạn sau: “tín bất túc yên”, có người giảng là vua không đủ tin dân. “Du hề”, có người giảng là “lo nghĩ”, e không hợp với thuyết vô vi của Lão tử.
Nguồn: www.thaicucthieugia.com
lysoblog 